Δόντι καρχαρία
Δόντι καρχαρία: η πορεία προς το μουσείο
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πώς μπορεί να μοιάζει ένα απολιθωμένο δόντι καρχαρία;
Μπορείτε να δείτε ένα από κοντά στο Μουσείο Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το συγκεκριμένο έκθεμα ήταν μέρος της πρώτης συλλογής της Φυσιογραφικής Εταιρείας και ένα από τα σπανιότερα της σημερινής συλλογής του Παλαιοντολογικού Μουσείου.
Δεν γνωρίζουμε πού και πότε βρέθηκε το συγκεκριμένο απολίθωμα. Πρόκειται όμως για ένα είδος καρχαρία που έζησε πριν την εμφάνιση του ανθρώπου. Το 1864 δωρήθηκε στο Φυσιογραφικό Μουσείο. Μετά τη διάσπαση των συλλογών πέρασε στην κατοχή του Μουσείο Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας.
Τα δόντια του καρχαρία!
Για αρκετά χρόνια οι παλαιοντολόγοι δεν γνώριζαν ότι η μορφή των δοντιών ποικίλει ανάλογα με το είδος καρχαρία. Είναι πολύ δύσκολο όμως να προσδιοριστεί το είδος καρχαρία από ένα μεμονωμένο δόντι, ενώ σπάνια εντοπίζεται ολόκληρη η οδοντοστοιχία. Από τα δόντια πληροφορούμαστε για το είδος και το φύλο του καρχαρία, την ηλικία και τις διατροφικές του συνήθειες.
Αρκετά είδη καρχαρία είναι γνωστά μόνο από τα απολιθώματα δοντιών που βρέθηκαν. Από την εμφάνισή τους τον Παλαιοζωικό αιώνα (542-251 εκατομμύρια χρόνια πριν) οι καρχαρίες γίνονται οι κυρίαρχοι των θαλασσών.
Το παλαιότερο απολίθωμα καρχαρία χρονολογείται πριν από 445 εκατομμύρια χρόνια!
Ερμηνείες και δεισιδαιμονίες
Για πολλά χρόνια τα απολιθωμένα δόντια καρχαρία κινούσαν την περιέργεια των ανθρώπων, οι οποίοι έδιναν διάφορες ερμηνείες. Τα ρωμαϊκά χρόνια θεωρούσαν ότι είναι δόντια μυθικών πλασμάτων, κυρίως δράκων ή λύκων, που πέφτουν από τη σελήνη, και τις ονόμαζαν «γλωσσόπετρες» ή «φιδόγλωσσες». Στο Μεσαίωνα αναφέρονταν και ως «πτηνόγλωσσες», λόγω του αιχμηρού σχήματός τους που θύμιζε μορφή πτηνού. Περίπου το 18ο αιώνα άρχισε να επικρατεί η ερμηνεία ότι τα περίεργα αυτά σχήματα δεν είναι τίποτα άλλο παρά οδόντες καρχαριών.
Οι χρήσεις
Στην αρχαιότητα οι άνθρωποι συνέλεγαν δόντια καρχαρία για να τα χρησιμοποιήσουν ως κοσμήματα. Στο Μεσαίωνα η καθολική εκκλησία τα σύστηνε ως θεραπεία κάθε υπαρκτής ασθένειας. Σπανιότερα τα φορούσαν και ως πολύτιμα φυλαχτά, επιχρυσωμένα ή επαργυρωμένα. Στην Κεντρική Ευρώπη, μέχρι και τον 18ο αιώνα, αρκετοί ήταν αυτοί που έπιναν μέσα σε κρασί ή νερό τις «γλωσσόπετρες» με τη μορφή σκόνης.
Τα δόντια του καρχαρία στην παλαιοντολογία
Οι παλαιοντολόγοι μαθαίνουν περισσότερα για τους ζωντανούς καρχαρίες, επανεξετάζοντας την εξελικτική πορεία των απολιθωμάτων καρχαριών. Υπό το φως των νέων δεδομένων, αρχίζουν να καταλαβαίνουν τη διαφοροποίηση στα απολιθωμένα είδη. Όσο προχωρούν οι έρευνες, οι επιστήμονες θα σχηματίσουν ακριβέστερη κατανόηση της εξελικτικής διαδικασίας των ειδών του καρχαρία.